YIĞMA YAPILARIN DEPREM GÜVENLİĞİNİN ARTTIRILMASI ÇALIŞTAYI

17 ŞUBAT 2005

ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

KÜLTÜR KONGRE MERKEZİ – ANKARA

Katılım Formu Ön Yüz

Katılım Formu Arka Yüz



Bilgilendirme Yazısını pdf olarak indirmek için burayı tıklayın...

Programın son halini indirmek için tıklayın...

PROGRAM:

YIĞMA YAPILAR VE BU YAPILARIN DEPREMSEL OLARAK GÜÇLENDİRİLMESİ ÇALIŞTAYI
PROGRAM
09:30 - 09:45	AÇILIŞ – ODTÜ REKTÖRÜ – PROF. DR. URAL AKBULUT MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANI – PROF. DR. MUSTAFA TOKYAY PROJE KOORDİNATÖRÜ – YARD. DOÇ. DR. AHMET TÜRER
09:45 - 10:00	DR. ERGİN ATIMTAY “Yığma Tuğla Duvarın Düzlem Dışı Deprem Davranışı” - ODTÜ
10:00 - 10:15	DR. ERÇİN KASAPOĞLU “Özel-Şekilli Hafif Yapısal Elemanlar ile Yapılmış Depreme Dayanıklı Yığma Ev” – HACETTEPE ÜNİV.
10:15 – 10:30	DR. SİNAN ALTIN “Yığma Yapıların Rehabilitasyonu için bir Yöntem” - GAZİ ÜNİV.
10:30 – 10:45	DR. GÖRÜN ARUN “Yığma Kagir Yapılar ve Davranışı” - YTÜ
10:45 – 11:00	ÇAY-KAHVE ARASIå
11:00 – 11:15	DR. DEVRİM ALKAYA “Sultandağı Depremi Işığında Toprak Yapılar ve İyileştirme Önerileri” - PAMUKKALE ÜNİ.
11:15 – 11:30	DR. FEVZİYE AKÖZ “Yığma Kagir Yapılarda Hasar Tespiti ” - YTÜ
11:30 – 11:45	DR. HALİM KARAŞİN, DR. ERHAN KARAESMEN “1 Mayıs Bingöl Depreminde Meydana Gelen Yığma Yapı Hasarları” - DİCLE ÜNİ.
11:45 – 12:00	SGM “ Tarihi Yığma Yapıların Depreme Karşı Güçlendirilmesi” - SİSMİK GÜÇLENDİRME MERKEZİ
12:00 – 12:15	SERDAR AK “GIS Sistemleri ve Uygulama Alanları” - NETCAD
12:15 – 13:00	İnşaat Bölümü Yapı Mekaniği Laboratuvarı Gezisi
13:00 – 13:50	YEMEK ARASI ä - Akademik Kafeterya (yemekhane üst kat)
13:50 – 14:10	İBRAHİM SİRER - DÜNYA BANKASI TÜRKİYE SORUMLUSU DR. AHMET TÜRER “SPIM-1451 Yığma Yapıların Depreme Karşı Oto Lastiğiyle Güçlendirilmesi” ÖZET ve GENEL BAKIŞ
14:10 – 14:30	ÇAĞDAŞ ŞİMŞEK – ABDULLAH DİLSİZ - ODTÜ “Sosyal-İdari ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Çözümlemeleri”
14:30 – 14:50	MUSTAFA GÖLALMIŞ - ODTÜ “Lastik Çekme, Düzlem Dışı Duvar ve Eğilme Tablası Testleri”
14:50 – 15:05	ÇAY-KAHVE ARASIå
15:05 – 15:20	DR. HASAN HÜSNÜ KORKMAZ - SELÇUK ÜNİ. “Yığma Yapılar ve Küçük Ölçekli Sarsma Tablası Testleri”
15:20 – 15:35	ÖNDER ÖZEN – ODTÜ “Güçlendirme Alternatiflerinin Doğrusal Olmayan Analitik Modellenmesi”
15:35 – 15:50	BAYEZİD ÖZDEN – ODTÜ “Atık Lastik Yastıkları [ALYA] ile Depremsel Zemin Yalıtımı”
15:50 – 16:00	DR. AHMET TÜRER - ODTÜ “Hatay-Antakya Arazi Uygulamaları ve Dekoratif Çözümler”
16:00 – 16:15	ÇAY-KAHVE ARASIå
16:15 – 18:00	TARTIŞMA OTURUMU: aTÜRKİYE’DE YIĞMA YAPILARDA YAŞAYAN 35 MİLYON İNSANIMIZIN DEPREM GÜVENLİĞİ KONUSUNDA NELER YAPILMALIDIR? aTOPLUMUMUZ DEPREM KONUSUNDA NASIL BİLGİLENDİRİLMELİ VE BİLİNÇLENDİRİLMELİDİR? KAMUSAL İNİSİYATİFLERİN GÖREVİ NE OLMALIDIR? ÇALIŞMALARI DÜZENLEYECEK BİR MERKEZ/KURUM OLUŞTURULABİLİR Mİ? aYIĞMA YAPILARIN DEPREME DAYANIKLI İNŞA TEKNİKLERİ (YENİ BİNA İÇİN) VE GÜÇLENDİRME (HALİHAZIRDA BULUNAN BİNA) KONULARININ HALKA DUYURULMASI VE KABUL EDİLEBİLİR HALE GELMESİ (yaptırımlar?) NASIL GERÇEKLEŞEBİLİR? PROBLEMLER? aHANGİ DURUMDA HANGİ GÜÇLENDİRME VE YAPIM TEKNİKLERİNİN KULLANILACAĞI (bölgeler, yapım malzemesi, vb), KİTAPÇIKLARIN - TV PROGRAMLARININ HAZIRLANMASI, aYIĞMA YAPILAR VE DEPREM PERFORMANSLARI ÜZERİNE HAZIRLANMIŞ MEVCUT YÖNETMELİKLER YETERLİ MİDİR?
18:00 -	KAPANIŞ KOKTEYLİ å

PROJE KADROSU:

PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ
Yard. Doç. Dr. Ahmet Türer [ODTÜ]

GIS UYGULAMALARI, İNTERNET SİTESİ HAZIRLANMASI VE KURUMSAL DESTEK SAĞLANMASI (Proje ortağı: NETCAD Ulusal CAD ve GIS Çözümleri)
Sn. Serdar Ak ve çalışanları/araştırmacılar [NETCAD]

1/10 ÖLÇEK SARSMA TABLASI DENEYLERİ
Yüksek Mimar Serra Zerrin Korkmaz [SELÇUK ÜNİV.]
Yrd. Doç.

Dr. Hasan Hüsnü Korkmaz [SELÇUK ÜNİV.]

GIS UYGULAMALARI
Abdullah Dilsiz [ODTÜ]

SİSMİK İZOLASYON
Bayezid Özden [ODTÜ]

SOSYOLOJİK VE KURUMSAL ÇALIŞMALAR
Çağdaş Şimşek [ODTÜ]

DUVAR GÜÇLENDİRME TESTLERİ
Mustafa Gölalmış [ODTÜ]

ANALİTİK MODELLEME
Önder Özen [ODTÜ]

TEKNİK DESTEK
Atilla Akaydın, Hasan Metin, Burhan Avcı [ODTÜ]

SPIM – 1451 PROJESİ

SPIM-1451, İngilizce açılımı “Seismic Performance Improvement of Masonry Houses” olan ve ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı Mekaniği Ana Bilim Dalınca yürütülmekte olan, DM2003 kapsamında toplam 133 ülkeden sunulan 2700 proje arasından ilk 47’ye girerek elde ettiği “Yığma yapıların, kullanılmış oto lastiği ile sismik performansının arttırılması” uzun başlık ve 1451 kodlu Dünya Bankası ve “Yığma yapıların depreme karşı ekonomik yöntemlerle sismik yalıtım ve güçlendirme metotlarının araştırılması ve geliştirilmesi” uzun başlıklı ve İÇTAG I599/01 kodlu TÜBİTAK projelerinin kısa ismidir.

AMAÇLAR

Nüfus artışı ve ekonomik büyüme kriterlerine göre devamlı olarak gelişme eğiliminde olan ülkemiz, mekanı, bu artan hacmin gerektirdiği ölçüde işlemek durumundadır. Artan barınma ve üretim ihtiyacının karşılanması için gerekli olan bu mekansal üretim, elde var olan ekonomik ve teknolojik unsurların el verdiği ölçüde yürütülebilmektedir. Kısıtlı kaynakların zorlamasıyla hız kesmesi kaçınılmaz olan mekansal üretim, barınmanın temel bir ihtiyaç olmasından ötürü, halkımız tarafından yapısal olarak yetersiz malzemelerin yersiz kullanımıyla artarak devam etmektedir. Bu noktada, bilimsel ve yönetici vasfı olan guruplara düşen asli görev, kısıtlı ekonomik girdinin, uygulanmakta olan yapı pratiklerini depreme ve diğer doğal afetlere karşı dayanımlı hale gelecek şekilde teknolojik olarak dönüştürerek, en verimli şekilde kullanılmasını sağlamaktır. Bu amaca, ancak halkın konuyla ilgili bilinç düzeyini, uygun yapım ve güçlendirme tekniklerinin yaygın olarak duyurulmasıyla yükselterek ve bu tekniklerin sürdürülebilir olarak uygulanmasını sağlayarak ulaşılabilecektir. ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü’nde yürütülen SPIM-1451 isimli projenin yanı sıra Türkiye’de yığma yapı üzerine yapılmış ve yapılmakta olan çalışmaları da derleyerek Türkiye’nin depreme dayanıksız yığma yapı problemine kolektif bir çözüm getirmeyi amaçlamaktadır.

KAPSAM

Bu çalıştay, yığma yapıların depreme karşı ekonomik ve kolay uygulanabilir tekniklerle güçlendirilmesi çalışmalarının toplanmasına ve konuyla alakalı yetkin kişi ve kurumlar arasında fikir paylaşımına olanak tanıyacaktır. Bir gün sürecek olan ve bilgi paylaşımını amaçlayan bu toplantı, iki bölümden oluşacaktır: 1) Yığma yapıların deprem performanslarıyla ilgili genel (tematik) konular, 2) SPIM-1451 projesinde geliştirilen tekniklerin tanıtılması. Türkiye genelinde yapılmış ve yapılmakta olan birçok çalışmaya da kapsam dahilinde yer verilmesi, daha verimli ve kapsamlı olarak nasıl uygulanacağını belirlemek ve alternatif tekniklerin gündeme taşınmasına olanak tanıyacak bir platform sağlaması açısından, çalıştay ülkemiz yığma yapılarının deprem performanslarının artırılmasında önemli bir yere sahip olacaktır.

KATILIM

Programa dahil olmasını istediğiniz çalışma özetlerinizi
15 Ocak 2005 tarihine kadar posta yoluyla;

ODTÜ İnşaat Mühendisliği,

Yapı Mekaniği Lab (K7-106)

06531 ODTÜ Kampusu ANKARA

veya e-posta yoluyla;

aturer@metu.edu.tr

e115626@metu.edu.tr

adreslerine gönderebilirsiniz. Çalışmaları içeren kitapçık posta yoluyla gönderilecektir.

ÖZET SPIM-1451 ve İÇTAG-I599/01

Dünya Bankası ve TÜBİTAK tarafından desteklenen “Yığma Yapıların, Kullanılmış Oto Lastiği/ Ekonomik Yöntemler ile Sismik Performansının Arttırılması” başlıklı projede, yüksek derecede depremselliği bulunan Türkiye'deki konutların yarıya yakınını oluşturan yığma yapıların kullanılmış otomobil lastikleri yardımıyla depreme karşı güçlendirilmesi ve yine lastikler vasıtasıyla sismik izolasyon yapılması amaçlanmaktadır. 3-4 Aralık 2003 tarihinde proje onaylandıktan sonra oluşturulan proje ekibi ile 11 Şubat 2004 tarihinde bir başlangıç toplantısı gerçekleştirilmiş ve 23 Şubat 2004 tarihinde Dünya Bankası ile anlaşma imzalanmıştır. TÜBİTAK, projenin Türkiye ayağını desteklemeye uygun görerek Temmuz 2004 ayı içinde onaylanıp ek bütçe ve ek süre sağlamıştır.

Ülkemizin topraklarının %92 'si, nüfusumuzun ise %95 'i deprem riski altındadır; son 58 yılda 58 000 'den fazla vatandaşımız hayatını kaybetmiş ve 400 000 'den fazla binamız yıkılmıştır. Son 10 yıldaki can kaybımız 18 000 kişi civarındayken, ekonomik kaybımız 20 Milyar Dolar seviyelerindedir. Depremin şehirlerde neden olduğu kayıp potansiyelinin yanında, ülkemizin kırsal kesiminde ve gecekondu bölgelerinde oluşturduğu riskler de büyük ölçeklerdedir. Bu bölgelerdeki yapıların büyük çoğunluğu da yığma yapılardır. DİE 2000 yılı verilerine göre; Ankara, İstanbul, İzmir ve Adana gibi büyük şehirlerimizde bulunan yığma yapıların, bu şehirlerdeki toplam yapı sayısına oranı, %40-45’ler gibi önemli seviyelere ulaşmaktadır. Yığma yapıların sayıca çokluğundan ve genellikle mühendislik hizmeti görmemiş oldukları için kalitesiz inşa edilmelerinden dolayı can kayıplarının önemli bir kısmı da bu tür yapılarda gerçekleşmektedir.

Son yıllarda yaşadığımız Marmara, Afyon, Bingöl, Tunceli ve Erzurum depremleri ile deprem felaketleri tekrar gündeme gelmiştir. Gerek bilimsel çalışmalarda, gerek meslek odalarında, ve gerekse basında betonarme, prefabrike ve çelik taşıyıcı sistemli yapıların üzerine birçok bilimsel ve toplumsal araştırma yapılmakta, yeni güçlendirme ve takviye metotları geliştirilmekte ve önerilmektedir. 1970 ve 1990 yılları arasında meydana gelen birçok depremde can kaybının ve ağır hasarlı yapıların çokluğu kırsal kesimde yoğunlaştığından bu dönemlerde kırsal yapım tekniklerini güçlendirmeye yönelik çalışmalar yapılmış ama daha sonra bu konuya gerekli önem verilmemiştir. Kırsal konutlar için ucuz tekniklerle ve uygulanması kolay çözüm önerileri getirilememekte, bu yapılarda yaşayan insanımızın ekonomik ve eğitim seviyeleri ise içinde bulundukları risk hakkında önlem almalarını engellemektedir.

Bu birleşik projede, değeri ekonomik olarak karkas yapılara oranla daha düşük olan kırsal konutların, kullanılmış oto lastikleri ile depreme karşı güçlendirilmesi amaçlanmıştır. Lastikler duvarlara elastik art-germe uygulanması için kullanılmaktadır. Lastik kullanımının, ulaştırma ve bağlantı masrafları dışında, herhangi bir maliyeti yoktur. Yapısal bir eleman olarak lastik, inşaat sektöründe daha önceleri Kanada'da Prof. Dr. Murat Saatçioğlu tarafından silindirik kolon sargı donatısı olarak denenmiş ve başarıyla uygulanmıştır. Kolonda çalışan bir malzemenin, yığma yapıların güçlendirilmesinde farklı bir şekilde dahi uygulansa çalışacağı düşünülmüştür; projemiz kapsamında yapılan teorik ve deneysel çalışmalar başarıyla sonuçlanmıştır.

Proje başlangıcında ilk olarak Türkiye’deki genel kırsal yapı türleri, dağılımları ve oranları incelenmiş, önceki çalışmalar ışığında bu yapıların genel deprem davranışı ve hasar türleri belirlenmiştir. Ayrıca yığma yapılarda uygulanmakta olan mevcut güçlendirme teknikleri de araştırılmıştır.

Projenin ana fikrinde, lastiklerin yanaklarının çıkarılması, uygun bağlantı elemanları ile birbirine eklenerek oluşturulacak “lastik zincirlerinin” yığma duvarlara dikine ve enine sarılması, gijon+somunlar vasıtasıyla duvarlara art-germe uygulanması düşünülmüştür. Ayrıca, söz konusu yığma yapının çatı seviyesinin hemen altından, yine lastik zincirleri ile yatay olarak sarılmasının, yapı köşelerinin ayrılmasını geciktirerek deprem dayanımını artırması hedeflenmiştir. Yeni yapılacak yığma evler için, lastik katmanları üst üste konularak ucuz izolatörler yapılması da çalışmalar dahilindedir.

Lastiklerin eksenleri boyunca çekme-yük altındaki kapasitelerini belirlemek amacıyla oluşturulan test düzeneği aynı zamanda iki lastik arasındaki ‘bağlantı elemanları’nın geliştirilmesi için de kullanılmıştır.

Duvarlar üzerine deneysel çalışmanın ilk aşamasında, duvar şeritleri üzerinde -en zayıf oldukları- düzlem dışı eğilme deneyleri yapılmıştır. Lastiklerle düşey yönde sarılmış duvarların test sonuçlarında, sarılmamış duvarlara oranla 10-15 kata varan kapasite artışı ve iyileşen esneklik görülmüştür. Bu aşamadan sonra birebir ölçekli bir yığma yapı modeli eğilme tablası kullanılarak denenmiştir. Eğilme tablası, yer çekiminin eğilme açısı sebebiyle oluşan yanal bileşenini kullanarak yapının her noktasından kütleye bağlı olarak yükleme yapabilmektedir. 1:1 ölçekli dinamik sarsma tablasının imalatının çok masraflı olması nedeniyle, eğilme tablası ile yetinilmiştir. Eğilme tablası düzeneğinde denenen birinci numune, orijinal yığma yapı yapım teknikleri ile imal edilmiş; birinci numuneyle aynı geometrik özelliklere sahip ikinci numunede ise hem düşey yönde hem de çatı seviyesinin hemen altında yatay yönde sargılarla art germe uygulanmıştır. İlk numune 18 derecede aniden yıkılırken, ikinci numune 34 dereceye geldiğinde sünek bir şekilde emniyet kafesine dayanmıştır ve test durdurulmuştur. 0,3g den 0,56g’ye çıkan iyileşme, can kayıpların azaltılması yönünde ümit vericidir.

Eğilme masası deneylerine ek olarak, oluşabilecek yıkılma yada hasar türlerinin ve önerilen yöntemler içinde dayanıma en çok katkıyı yapacak yöntemin belirlenmesi için 1:10 ölçekli sarsma tablası deneyleri yapılması yararlı görülmüş ve bu amaçla düşük maliyetli bir sarsma tablası üretilerek 11 farklı numune dinamik olarak test edilmiştir. Doğrusal olmayan analiz ve simülasyonlar yapılmıştır.

Projenin uygulama aşamasında ise ülkemizin birinci derece deprem kuşağında bulunan Hatay İli’nde seçilen bir yığma yapı üzerinde önerilen metot uygulanmıştır.

Yığma yapıların en yoğun olduğu, deprem riski en yüksek, ve uzunca süredir büyük bir deprem görmemiş illerimizin Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS) kullanılarak değerlendirmesi yapılmıştır.

Son aşamada ise düzlem içinde yüklemeye maruz bırakılan 1:2 ölçekli duvar şeritleri üzerinde düzlemsel kesme ve 1:4 ölçekli bina modeli üzerinde lastikler ile sismik yalıtım deneyleri yapılmaktadır.

Projenin temel aşamalardan birisi ise “bilginin yayılmasıdır”. Geliştirilen tekniklerin ve elde edilen verilerin kamuoyuna, idarecilere, bilim adamlarına, ve (yazılı/görsel basın aracılığıyla, hazırlanan grafik ağırlıklı posterler ile) halka duyurulması en az çalışmanın deneysel aşaması kadar önemlidir. Geliştirilen tekniklerin uygulanabilmesi için tanıtılması gereklidir. İnsanların, yaşadıkları binalar için depreme dayanıklı yapım ve takviye metotlarının neler olduğunu bilmesi ve uygulaması gerekmektedir. En büyük sorun, önerilen usullerinin ekonomik ve sosyal güçlükler nedeniyle uygulanamamasıdır. Kamuoyunun bilgilendirilmesi aşamasında, insanımıza sadece bu projede geliştirilen güçlendirme tekniklerinin değil, hâlihazırda uygulanmakta olan depreme dayanıklı inşa prensiplerinin de duyurulması önemlidir. Bu konuda, bilgi düzeyini daha ileriye götürmek ve daha ekonomik çözümler oluşturabilmek için araştırmaların devamlılığı gereklidir. Depremler bir ülkenin alışkanlıklarını değiştirecek sıklıkta olmamakta, bu nedenle de yapılan hatalar büyük bir deprem faciası yaşandıktan kısa bir süre sonra unutulmakta, tekrarlanmakta ve gelecekte yeni acıların nedenleri olmaktadır. Yığma yapıların depreme uygun yapılması ve iyileştirilmesi ile ilgili çalışmaların bir çatı altında toplanması, merkezi bir otoritenin oluşturulması, konunun gündeme taşınarak yığma yapılarda depremlerde yaşanan kayıpların azaltılması gerekmektedir. Bu kapsamda, çalıştayın konuyla ilgili akademisyenleri ve yasaları yürütme yetkisine sahip inisiyatifleri bir araya getirmek üzere düzenlenmesi planlanmıştır.